Lý do để đặt câu hỏi ấy là vì độc tài có nhiều loại và nhiều mức độ khác nhau. Chiến lược và giải pháp để chống lại những loại và những mức độ độc tài ấy cũng khác nhau. Do đó, việc nhận diện thực chất độc tài của chính sách Cộng sản tại Nước Ta lúc bấy giờ trở thành vô cùng thiết yếu .
Nói một cách tóm tắt, độc tài là việc nắm giữ hàng loạt quyền quyết định hành động cũng như thực hành thực tế quyền lực tối cao vào tay một người hoặc một nhóm người. Người hoặc một nhóm người ấy hoàn toàn có thể là một ông vua được tiếp sau dựa trên quan hệ huyết thống ( độc tài quân chủ ), hoàn toàn có thể là một viên tướng lên nắm quyền bằng đấm đá bạo lực ( độc tài quân phiệt ), một lãnh tụ thoán đoạt quyền lực tối cao bằng những cuộc cách mạng ( độc tài cá thể ). Cũng hoàn toàn có thể đó là một nhóm người nhân danh thần quyền ( oligarchy – như ở Iran lâu nay ) hoặc một đảng chính trị nào đó ( độc tài đảng trị ) .
Dựa trên mức độ, giới nghiên cứu chia độc tài thành hai cấp chính: độc tài chuyên chế (authoritarianism) và độc tài toàn trị (totalitarianism).
Bạn đang đọc: Việt Nam: độc tài chuyên chế hay độc tài toàn trị?
Dưới chính sách chuyên chế, người cầm quyền nắm hàng loạt quyền lực tối cao trong những lãnh vực lớn từ hành pháp đến lập pháp và tư pháp, từ chính trị đến quân sự chiến lược, kinh tế tài chính, văn hoá và xã hội ; dưới chính sách toàn trị, ngoài những lãnh vực trên, nhà cầm quyền còn quản trị cả tâm hồn và trí tuệ của dân chúng. Trong quan hệ giữa cá thể và nhà nước, dưới chính sách chuyên chế, cá thể có một khoanh vùng phạm vi tương đối độc lập ; dưới chính sách toàn trị, ngay cả trong đời sống riêng, họ cũng không được tự do, hay nói theo Lê Đạt, thời Nhân Văn Giai Phẩm, chính quyền sở tại “ đem bục công an đặt giữa trái tim người / bắt tình cảm ngược xuôi / theo luật lệ đi đường nhà nước ”. Về giải pháp, chính sách chuyên chế sử dụng đấm đá bạo lực và sau đó, tuyên truyền ; chính sách toàn trị sử dụng cả hai, đấm đá bạo lực và tuyên truyền cùng lúc và với mức độ ngang nhau. Chế độ chuyên chế gắn liền với cỗ máy hành chính ; chính sách toàn trị, ngoài cỗ máy hành chính, còn gắn liền với một kiểu ý thức hệ nào đó. Chế độ chuyên chế yên cầu dân chúng phải vâng lời ; chính sách toàn trị yên cầu dân chúng vừa vâng lời vừa tin yêu. Chế độ chuyên chế mua chuộc sự trung thành với chủ bằng quyền hạn ; chính sách toàn trị bằng những lời hứa hẹn đến một tương lai ngoạn mục nào đó. Dưới những chính sách chuyên chế, hoàn toàn có thể có trái chiều và phản biện ; dưới những chính sách toàn trị thì tuyệt đối không. Để duy trì quyền lực tối cao, những chính sách chuyên chế sử dụng cỗ máy đàn áp và ngăn cấm mọi hình thức tham gia của quần chúng ; những chính sách toàn trị, một mặt, sử dụng những giải pháp đàn áp, mặt khác, được cho phép dân chúng tham gia vào những hoạt động và sinh hoạt chính trị nhưng với điều kiện kèm theo : việc tham gia ấy nằm trong khuôn khổ, sự khuynh hướng và trấn áp của nhà cầm quyền .
Trong lịch sử dân tộc, hàng loạt những chế độ độc tài đều là chuyên chế ; chỉ có ba chế độ độc tài được ghi nhận là toàn trị : chủ nghĩa phát xít tại Ý, chủ nghĩa Nazi tại Đức và chính sách cộng sản ở Liên Xô và Đông Âu trước đây cũng như ở một số ít vương quốc khác, trong đó, có Trung Quốc và Nước Ta lúc bấy giờ .
Trên nguyên tắc, chế độ toàn trị cộng sản (communist totalitarianism) có mấy đặc điểm chính: Một, về ý thức hệ, chỉ thừa nhận một ý thức hệ duy nhất là chủ nghĩa Mác với một số kết hợp, chẳng hạn, ở Liên Xô là chủ nghĩa Stalin, ở Trung Quốc là chủ nghĩa Mao, và ở Việt Nam, gần đây, “tư tưởng” Hồ Chí Minh. Hai, về cơ cấu quyền lực, chỉ có một đảng duy nhất, đó là đảng cộng sản, được lãnh đạo bởi một nhóm nhỏ được gọi là Bộ chính trị, hoặc rộng hơn một chút, Ban chấp hành trung ương. Ba, có cả một bộ máy công an, an ninh và mật vụ khổng hồ để kiểm soát và trấn áp những người bất phục tùng. Bốn, nắm chặt các sinh hoạt kinh tế trong nước. Và năm, nắm toàn bộ các phương tiện truyền thông đại chúng, cộng với hệ thống kiểm duyệt chặt chẽ để không những ngăn chận mọi tiếng nói phản biện hoặc khác biệt mà còn nhồi sọ dân chúng để mọi người đều suy nghĩ giống nhau theo định hướng của nhà cầm quyền.
Đó là trên nguyên tắc, còn trên trong thực tiễn, sau khi những chính sách cộng sản ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, chính sách cộng sản tại Trung Quốc và Nước Ta có còn là một chính sách toàn trị hay không ? Nhiều học giả đáp : Còn. Với họ, chế độ độc tài ở Trung Quốc lúc bấy giờ vẫn là một chính sách toàn trị, ở đó, sự khắc nghiệt trong cỗ máy quản lý tuy giảm một chút ít so với thời Mao Trạch Đông nhưng tự thực chất, đó vẫn là một chính sách toàn trị chứ không phải là chuyên chế. Còn ở Nước Ta thì sao ?
Theo tôi, chế độ cộng sản tại Việt Nam hiện nay đang trong quá trình biến thái từ toàn trị sang chuyên chế. Họ vẫn chủ trương độc đảng, vẫn sử dụng bộ máy công an khổng lồ để đàn áp dân chúng, vẫn khăng khăng từ chối việc tư nhân hoá truyền thông, vẫn đề cao chủ nghĩa cộng sản và “tư tưởng” Hồ Chí Minh, vẫn cố gắng dập tắt mọi tiếng nói phản kháng và phản biện trong nước. Tuy nhiên, trong rất nhiều lãnh vực, guồng máy cai trị của họ, dường như đang rã ra. Về kinh tế, họ buộc phải chấp nhận kinh tế thị trường của chủ nghĩa tư bản. Về truyền thông, họ vẫn không kiểm soát được hết các mạng lưới xã hội trên internet. Họ nắm trong tay tất cả các nhà xuất bản cũng như các tờ báo trong nước, nhưng họ vẫn không kiểm soát nổi các hiện tượng luồn lách để một số tác phẩm đi ngược lại quan điểm và chủ trương của họ vẫn được ra mắt.
Nhưng quan trọng nhất là về phương diện ý thức hệ. Yếu tố then chốt để phân biệt độc tài chuyên chế và độc tài toàn trị nằm ở ý thức hệ. Cả ba chế độ độc tài toàn trị trên quốc tế vào thế kỷ 20 vừa mới qua ( phát xít, Nazism và cộng sản ) đều được đặt trên một nền tảng ý thức hệ riêng. Ở Nước Ta, trong những diễn văn chính thức, người ta vẫn lải nhải nhắc đến chủ nghĩa Mác và “ tư tưởng ” Hồ Chí Minh, nhưng trong suốt mấy chục năm vừa mới qua, kể từ trào lưu thay đổi và đặc biệt quan trọng, sau khi mạng lưới hệ thống xã hội chủ nghĩa bị tan rã ở Liên Xô và Đông Âu, người ta vẫn không hề cụ thể hoá cái gọi là “ tư tưởng ” Hồ Chí Minh cũng như không chứng tỏ được một cách thuyết phục cái gọi là chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản có chút giá trị khoa học cần được thực thi hay ứng dụng .
Không có ý thức hệ, sự sống sót của chính sách cộng sản Việt Nam chỉ còn nằm trên hai yếu tố : mua chuộc và đàn áp. Họ là những bạo chúa không có niềm tin. Họ chỉ hoàn toàn có thể quản trị dân chúng trên phương diện kinh tế tài chính và xã hội và trọn vẹn bỏ ngỏ trên mặt trận tư tưởng .
* Blog của Tiến sĩ Nguyễn Hưng Quốc là blog cá thể. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý chấp thuận của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của nhà nước Hoa Kỳ .
Source: https://swing.com.vn
Category: Wiki
